ประเภณีถือศีลกินเจของชาวไทยเชื้อสายจีน มีชื่อเรียกติดปากกันว่า เทศกาลกินเจ กินเจ กินผัก นั้นจะเริ่มต้นในวันขึ้น 1 ค่ำ ถึง 9 ค่ำ เดือน 9 ตามปฏิทินจีน ของทุกปี โดยจะกำหนดตามจันทรคติ ซึ่งการถือศีลกินเจในประเทศไทยนั้นจะละเว้นการกินเนื้อสัตว์ พร้อมทั้งดำรงค์ตนอยู่ในศีลธรรมอันดีงาม มีความบริสุทธิ์ สะอาด ทั้งกาย วาจา ใจ
โดยผู้ที่กินเจอาจจะมีจุดเริ่มต้นที่แตกต่างกันไป สามารถแบ่งได้เป็น 3 ประเภทหลักดัง คือ
เทศกาลกินเจ ภาษาจีนเรียกว่า 食节Sùshíjié หรือ 九皇斋节Jiǔhuángzhāi jié ปีหนึ่งจะมีแค่ครั้งเดียว โดยจะเริ่มกินเจกันในทุกวันขึ้น1ค่ำถึง9ค่ำเดือนเก้าของปฏิทินจีนจันทรคติ
ข้อมูลเพิ่มเติมจาก จดหมายข่าว อาศรมสยาม-จีนวิทยา ฉบับที่ 51 (ตุลาคม 2549)
ความเป็นมาของเทศกาลกินเจในหมู่คนไทยเชื้อสายจีน
เทศกาลกินเจที่คนไทยเชื้อสายจีนปฏิบัติมาเป็นเวลาช้านานนั้น ถือเป็นประเพณีอันดีงาม ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการเสริมสุขภาพและจรรโลงใจเพื่อนมนุษย์ให้งดเว้นจากการ ฆ่าสัตว์ช่วงระยะเวลาหนึ่ง ทว่า ความเป็นมาของเทศกาลนี้ก็กลับเริ่มไม่เป็นที่รู้จัก จนคนรุ่นใหม่หรือแม้กระทั่งคนที่มีอายุมากก็ไม่สามารถให้คำตอบที่ชัดเจนได้
ความจริงแล้ว คนจีนที่อยู่ในจีนแผ่นดินใหญ่ไม่ได้บัญญัติเทศกาลนี้ไว้ในเทศกาลสำคัญของชน ชาติ จะเป็นประเพณีที่ยึดปฏิบัติกันเพียงชาวจีนโพ้นทะเลเท่านั้นโดยเฉพาะคนจีน เชื้อสายฮกเกี้ยน ซึ่งถือเป็นกลุ่มคนที่ริเริ่มและยึดถือประเพณีนี้มาตลอดเวลา ต่อมา เริ่มมีการไปมาหาสู่ระหว่างคนจีนเชื้อสายต่างๆ จึงเกิดการรับเอาประเพณีกินเจไว้เป็นเทศกาลสำคัญเทศกาลหนึ่งของปี ดังนั้น หากเราลองสังเกตกันดีๆ ก็จะพบว่า บนเกาะภูเก็ตซึ่งเป็นแหล่งรวมของชาวจีนเชื้อสายฮกเกี้ยน จะจัดงานเฉลิมฉลองที่คึกคักยิ่งใหญ่กว่าที่อื่นๆ และมีธรรมเนียมปฏิบัติที่เคร่งครัดมาก
การกินเจในช่วงวันขึ้น 1 ค่ำเดือน 1 ถึงขึ้น 9 ค่ำเดือน 9 (ตามปฏิทินจันทรคติ) นั้น วัตถุประสงค์เดิม ไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องใดๆ กับการถือศีลตามหลักคำสอนทางศาสนา แต่เป็นสัญลักษณ์ของการรำลึกถึงวีรบุรุษที่ลุกขึ้นมาโค่นล้มราชวงศ์ชิง（清代）และกอบกู้ราชวงศ์หมิง（明代） หรือเรียกกันในภาษาจีนว่า ฟั่นชิงฟู่หมิง (反清复明) กล่าวคือ เมี่อสองสามร้อยปีก่อน หลังจากที่ชาวแมนจูยึดครองราชวงศ์หมิงและสถาปนาราชวงศ์ชิง ชาวฮั่น（汉 人）ซึ่งเป็นลูกหลานราชวงศ์หมิงยังมีใจคิดก่อการกบฏเพื่อฟื้นฟูอำนาจทางการ เมืองของราชวงศ์หมิงให้กลับคืนมา แต่ก็ไม่เป็นผลสำเร็จ เพราะถูกทางการปราบปรามด้วยมาตรการที่เหี้ยมโหดและเด็ดขาด จึงมีผู้พลีชีพไปกับการในครั้งนั้นจำนวนไม่น้อย การกินเจจึงเป็นการรำลึกถึงวีรบุรุษเหล่านี้
นอกจากนี้ยังมีเรื่องเล่าจากปากสู่ปากในกระแสอื่นว่า มีผู้นำกบฏคนหนึ่งนามว่าจิ่วหวงจื่อ (九皇子) ฆ่าตัวตายเพื่อเรียกร้องความมุ่งมั่นของมิตรสหายในการต่อต้านราชวงศ์ชิง คณะกบฏจึงจัดงานศพเซ่นไหว้เป็นเวลา 9 วัน 9 คืน และเชิญชวนชาวบ้านในเมืองให้งดเว้นอาหารสัตว์ และบังหน้าด้วยการแสร้งทำเป็นจัดพิธีกรรมทางศาสนาเพื่อไม่ให้ทางการทราบข่าว การเคลื่อนไหวดังกล่าว
บ้างก็ว่า วีรบุรุษที่ล้มเหลวจากการต่อต้านราชวงศ์ชิงหลบหนีมาถึงประเทศเอเชียตะวันออก เฉียงใต้ด้วยความโศกเศร้าเรื่องการสูญเสียชาติบ้านเมือง จึงจัดงานกินเจเพื่อระลึกถึงความยิ่งใหญ่ของผู้นำกล้าที่เสียชีวิตไปกับ เหตุการณ์กบฏทั้ง 9 ท่าน งานกินเจนี้เลยได้ชื่อว่า จิ่วหวงจัยเจี๋ย (九皇斋节) ชาวจีนที่อพยพจากจีนมาตั้งถิ่นฐานในประเทศไทย เป็นผู้เผยแพร่ประเพณีดังกล่าว
อย่างไรก็ดี ถึงแม้การกินเจจะมีวัตถุประสงค์คลาดเคลื่อนจากของเดิมอย่างมาก แต่ก็เป็นประโยชน์ต่อสังคม ทุกวันนี้ เทศกาลกินเจกลายเป็นประเพณีที่สร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างชาวไทยเชื้อสาย จีนและชาวไทย เพราะถือเป็นคุณค่าต่อสุขภาพและจิตใจในเวลาเดียวกัน
โดยผู้ที่กินเจอาจจะมีจุดเริ่มต้นที่แตกต่างกันไป สามารถแบ่งได้เป็น 3 ประเภทหลักดัง คือ
1.กินเพื่อสุขภาพ โดยอาหารเจเป็นอาหารประเภทชีวจิต เมื่อกินติดต่อกันในช่วงเวลาหนึ่งจะทำให้ร่างกายเกิดการปรับตัวให้อยู่ในสภาวะสมดุล สามารถขับพิษของเสียต่างๆ ออกจากร่างกายได้ ปรับระบบไหลเวียนโลหิต ระบบทางเดินอาหารให้มีเสถียรภาพ
2.กินด้วยจิตเมตตา สืบเนื่องจากอาหารที่เรากินอยู่ในชีวิตประจำวัน ประกอบด้วยเลือดเนื้อของสรรพสัตว์ ผู้มีจิตเมตตา มีคุณธรรมและมีจิตสำนึกอันดีงามย่อมไม่อาจกินเลือดเนื้อของสัตว์เหล่านั้นซึ่งมีเลือดเนื้อ จิตใจและที่สำคัญมีความรักตัวกลัวตายเช่นเดียวกับคนเรา
3.กินเพื่อเว้นกรรม ผู้ที่เข้าใจอย่างลึกซึ้งย่อมตระหนักว่าการกินซึ่งอาศัยการฆ่าเพื่อเอาเลือดเนื้อผู้อื่นมาเป็นของเราเป็นการสร้างกรรม แม้ว่าจะไม่ได้เป็นผู้ลงมือฆ่าเองก็ตาม การซื้อจากผู้อื่นก็เหมือนกับการจ้างฆ่าเพราะถ้าไม่มีคนกินก็ไม่มีคนฆ่ามาขาย กรรมที่สร้างนี้จะติดตามสนองเราในไม่ช้าทำให้สุขภาพร่างกายอายุขัยของเราสั้นลงเป็นบ่อเกิดของโรคภัยไข้เจ็บ เมื่อผู้หยั่งรู้เรื่องกฎแห่งกรรมนี้จึงหยุดกินหยุดฆ่าหันมารับประทานอาหารเจ ซึ่งทำให้ร่างกายเติบโตได้เหมือนกัน โดยไม่เห็นแก่ความอร่อยช่วงเวลาสั้นๆ เพียงแค่อาหารผ่านลิ้นเท่านั้น
พักก่อน
เทศกาลกินเจ (素食节Sùshíjié, 九皇斋节Jiǔhuángzhāi jié)2.กินด้วยจิตเมตตา สืบเนื่องจากอาหารที่เรากินอยู่ในชีวิตประจำวัน ประกอบด้วยเลือดเนื้อของสรรพสัตว์ ผู้มีจิตเมตตา มีคุณธรรมและมีจิตสำนึกอันดีงามย่อมไม่อาจกินเลือดเนื้อของสัตว์เหล่านั้นซึ่งมีเลือดเนื้อ จิตใจและที่สำคัญมีความรักตัวกลัวตายเช่นเดียวกับคนเรา
3.กินเพื่อเว้นกรรม ผู้ที่เข้าใจอย่างลึกซึ้งย่อมตระหนักว่าการกินซึ่งอาศัยการฆ่าเพื่อเอาเลือดเนื้อผู้อื่นมาเป็นของเราเป็นการสร้างกรรม แม้ว่าจะไม่ได้เป็นผู้ลงมือฆ่าเองก็ตาม การซื้อจากผู้อื่นก็เหมือนกับการจ้างฆ่าเพราะถ้าไม่มีคนกินก็ไม่มีคนฆ่ามาขาย กรรมที่สร้างนี้จะติดตามสนองเราในไม่ช้าทำให้สุขภาพร่างกายอายุขัยของเราสั้นลงเป็นบ่อเกิดของโรคภัยไข้เจ็บ เมื่อผู้หยั่งรู้เรื่องกฎแห่งกรรมนี้จึงหยุดกินหยุดฆ่าหันมารับประทานอาหารเจ ซึ่งทำให้ร่างกายเติบโตได้เหมือนกัน โดยไม่เห็นแก่ความอร่อยช่วงเวลาสั้นๆ เพียงแค่อาหารผ่านลิ้นเท่านั้น
พักก่อน
เทศกาลกินเจ ภาษาจีนเรียกว่า 食节Sùshíjié หรือ 九皇斋节Jiǔhuángzhāi jié ปีหนึ่งจะมีแค่ครั้งเดียว โดยจะเริ่มกินเจกันในทุกวันขึ้น1ค่ำถึง9ค่ำเดือนเก้าของปฏิทินจีนจันทรคติ
ข้อมูลเพิ่มเติมจาก จดหมายข่าว อาศรมสยาม-จีนวิทยา ฉบับที่ 51 (ตุลาคม 2549)
ความเป็นมาของเทศกาลกินเจในหมู่คนไทยเชื้อสายจีน
เทศกาลกินเจที่คนไทยเชื้อสายจีนปฏิบัติมาเป็นเวลาช้านานนั้น ถือเป็นประเพณีอันดีงาม ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการเสริมสุขภาพและจรรโลงใจเพื่อนมนุษย์ให้งดเว้นจากการ ฆ่าสัตว์ช่วงระยะเวลาหนึ่ง ทว่า ความเป็นมาของเทศกาลนี้ก็กลับเริ่มไม่เป็นที่รู้จัก จนคนรุ่นใหม่หรือแม้กระทั่งคนที่มีอายุมากก็ไม่สามารถให้คำตอบที่ชัดเจนได้
ความจริงแล้ว คนจีนที่อยู่ในจีนแผ่นดินใหญ่ไม่ได้บัญญัติเทศกาลนี้ไว้ในเทศกาลสำคัญของชน ชาติ จะเป็นประเพณีที่ยึดปฏิบัติกันเพียงชาวจีนโพ้นทะเลเท่านั้นโดยเฉพาะคนจีน เชื้อสายฮกเกี้ยน ซึ่งถือเป็นกลุ่มคนที่ริเริ่มและยึดถือประเพณีนี้มาตลอดเวลา ต่อมา เริ่มมีการไปมาหาสู่ระหว่างคนจีนเชื้อสายต่างๆ จึงเกิดการรับเอาประเพณีกินเจไว้เป็นเทศกาลสำคัญเทศกาลหนึ่งของปี ดังนั้น หากเราลองสังเกตกันดีๆ ก็จะพบว่า บนเกาะภูเก็ตซึ่งเป็นแหล่งรวมของชาวจีนเชื้อสายฮกเกี้ยน จะจัดงานเฉลิมฉลองที่คึกคักยิ่งใหญ่กว่าที่อื่นๆ และมีธรรมเนียมปฏิบัติที่เคร่งครัดมาก
การกินเจในช่วงวันขึ้น 1 ค่ำเดือน 1 ถึงขึ้น 9 ค่ำเดือน 9 (ตามปฏิทินจันทรคติ) นั้น วัตถุประสงค์เดิม ไม่ได้มีส่วนเกี่ยวข้องใดๆ กับการถือศีลตามหลักคำสอนทางศาสนา แต่เป็นสัญลักษณ์ของการรำลึกถึงวีรบุรุษที่ลุกขึ้นมาโค่นล้มราชวงศ์ชิง（清代）และกอบกู้ราชวงศ์หมิง（明代） หรือเรียกกันในภาษาจีนว่า ฟั่นชิงฟู่หมิง (反清复明) กล่าวคือ เมี่อสองสามร้อยปีก่อน หลังจากที่ชาวแมนจูยึดครองราชวงศ์หมิงและสถาปนาราชวงศ์ชิง ชาวฮั่น（汉 人）ซึ่งเป็นลูกหลานราชวงศ์หมิงยังมีใจคิดก่อการกบฏเพื่อฟื้นฟูอำนาจทางการ เมืองของราชวงศ์หมิงให้กลับคืนมา แต่ก็ไม่เป็นผลสำเร็จ เพราะถูกทางการปราบปรามด้วยมาตรการที่เหี้ยมโหดและเด็ดขาด จึงมีผู้พลีชีพไปกับการในครั้งนั้นจำนวนไม่น้อย การกินเจจึงเป็นการรำลึกถึงวีรบุรุษเหล่านี้
นอกจากนี้ยังมีเรื่องเล่าจากปากสู่ปากในกระแสอื่นว่า มีผู้นำกบฏคนหนึ่งนามว่าจิ่วหวงจื่อ (九皇子) ฆ่าตัวตายเพื่อเรียกร้องความมุ่งมั่นของมิตรสหายในการต่อต้านราชวงศ์ชิง คณะกบฏจึงจัดงานศพเซ่นไหว้เป็นเวลา 9 วัน 9 คืน และเชิญชวนชาวบ้านในเมืองให้งดเว้นอาหารสัตว์ และบังหน้าด้วยการแสร้งทำเป็นจัดพิธีกรรมทางศาสนาเพื่อไม่ให้ทางการทราบข่าว การเคลื่อนไหวดังกล่าว
บ้างก็ว่า วีรบุรุษที่ล้มเหลวจากการต่อต้านราชวงศ์ชิงหลบหนีมาถึงประเทศเอเชียตะวันออก เฉียงใต้ด้วยความโศกเศร้าเรื่องการสูญเสียชาติบ้านเมือง จึงจัดงานกินเจเพื่อระลึกถึงความยิ่งใหญ่ของผู้นำกล้าที่เสียชีวิตไปกับ เหตุการณ์กบฏทั้ง 9 ท่าน งานกินเจนี้เลยได้ชื่อว่า จิ่วหวงจัยเจี๋ย (九皇斋节) ชาวจีนที่อพยพจากจีนมาตั้งถิ่นฐานในประเทศไทย เป็นผู้เผยแพร่ประเพณีดังกล่าว
อย่างไรก็ดี ถึงแม้การกินเจจะมีวัตถุประสงค์คลาดเคลื่อนจากของเดิมอย่างมาก แต่ก็เป็นประโยชน์ต่อสังคม ทุกวันนี้ เทศกาลกินเจกลายเป็นประเพณีที่สร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างชาวไทยเชื้อสาย จีนและชาวไทย เพราะถือเป็นคุณค่าต่อสุขภาพและจิตใจในเวลาเดียวกัน
เครดิท www.pasajeen.comที่มา
0 ความคิดเห็น :
แสดงความคิดเห็น